توانبخشی

تفسیر آزمایش گاز خون شریانی (ABG)

تفسیر آزمایش گاز خون شریانی

آزمایش گاز خون، آزمایش گاز خون شریانی یا تجزیه و تحلیل گاز خون نیز نامیده می شود. سطح اکسیژن و دی اکسید کربن خون را اندازه گیری می کند. این آزمایش همچنین می تواند سطح pH خون و عملکرد ریه را نشان دهد.

پزشکان اغلب از آزمایش گاز خون در شرایط اضطراری برای کمک به تشخیص علت مشکل تنفسی استفاده می کنند.
آزمایش گاز خون شریانی (ABG) سطح اکسیژن و دی اکسید کربن را در خون شما اندازه گیری می کند. همچنین سطح اسید - باز (pH) بدن شما را اندازه گیری می کند، که معمولاً زمانی که شما سالم هستید در تعادل است.
اگر در بیمارستان هستید یا اگر آسیب یا بیماری جدی دارید، ممکن است این آزمایش را انجام دهید.
این آزمایش به پزشک سرنخ هایی در مورد میزان عملکرد ریه ها، قلب و کلیه های شما می دهد. احتمالاً در کنار آن تست های دیگری نیز دریافت خواهید کرد.
هر سلول در بدن شما برای زندگی به اکسیژن نیاز دارد. هنگامی که شما دم و بازدم می کنید، ریه های شما اکسیژن را به خون شما منتقل می کند و دی اکسید کربن را به بیرون می راند. این فرآیند که تبادل گاز نامیده می شود، اکسیژن مورد نیاز ما (و همه سلول های ما) را برای زنده ماندن فراهم می کند.
اگر تنفس سختی دارید، پزشک ممکن است از آزمایش گاز خون شریانی (ABG) برای کمک به تشخیص مشکل استفاده کند.
با ABG می توان اسیدوز و الکالوز متابولیک و تنفسی را مشخص می شود مکانیسم فیزیولوژیک تعادل اسید و باز توسط سه سیستم تامپونی ( با پروتئین ها)، تنفسی (با دفع و حفظ دی اکسید کربن) و کلیه (با دفع و حفظ بیکربنات) انجام می شود که ph خون را در حد نرمال نگه می دارند.
هرکسی که برای نفس کشیدن مشکل دارد یا مشکل سلامتی مرتبط با ریه دارد، آزمایش گاز خون انجام می شود. نتایج می تواند به پزشک کمک کند تا علت علائم را شناسایی کند.
آزمایش گاز خون می تواند نشان دهد که ریه ها، قلب و کلیه ها چقدر خوب کار می کنند.
به طور خاص، نتایج آزمایش می تواند به پزشک کمک کند تا:
تشخیص مشکلات ریوی و تنفسی
بررسی کنند که آیا درمان برای شرایط ریوی موثر است یا خیر
مشخص کنند که آیا فرد دچار پارگی رگ خونی، بیماری متابولیک یا مسمومیت شیمیایی است
پزشکان همچنین از این آزمایش برای بررسی تعادل اسید و باز در افرادی که:
مشکلات کلیوی دارند
دیابت دارند
در حال بهبودی از مصرف بیش از حد دارو هستند

سیستم تامپونی (بافر)

سیستم بافری شامل مواد شیمیایی ست که در چند دقیقه pH را خنثی می کند. بافرها دارای یک جزء اسیدی و یک جزء نمکی هستند. جزء اسیدی از افزایش سریع pH جلوگیری می کند و جزء نمکی کاهش سریع آن را تعدیل می کند. مهمترین بافر بدن بی کربنات است.
4 سیستم بافری اصلی در بدن هستند
1. سیستم بافری بیکربنات (در مایع خارج سلولی)
2.سیستم بافری هموگلوبین ( درون گلبول قرمز)
3. سیستم بافری فسفات (در داخل سلولها و توبول های ادراری)
4 سیستم بافری پروتئین (در پلاسما و داخل سلول ها)
در اختلالات اسید و باز سیستم تنفس در 6 ساعت اول دخالت می کند با دفع و حفظ دی اکسید کربن این کار را می کند با حفظ دی کسید کربن اسیدوز و با دفع آن الکالوز ایجاد می شود.
سیستم کلیه بعد از 24 ساعت مداخله می کند با دفع و حفظ بیکربنات این کار را می کند اگر بیکربنات را حفظ کند الکالوز و اگر دفع کند بیکربنات بدن پایین می اید و اسیدوز رخ می دهد.
از طریق اسیدهای متابولیک باعث دفع ادرار اسیدی می شود
Ph نرمال 7.35 تا 7.45 است اگر کمتر از 7.35 باشد اسیدوز و اگر بیشتر 7.45 باشد الکالوز است اگر Ph کمتر از 6.8 و بیشتر از 7.8 بشود مرگ اتفاق می افتد چون در این محدود آنزیم ها نمی توانند فعالیت داشته باشند و متابولیت ها مختل می شود و مرگ اتفاق می افتد.

مطلب مرتبط: رژیم لاغری آنلاین
نرم افزار رژیم لاغری، برنامه کاهش وزن خود را به صورت آنلاین در موبایل و ایمیل خود دریافت کنید
رژیم لاغری
 

تغییرات متابولیک

اسیدوز متابولیک بستگی به میزان اسیدهای موجود در خون نظیر اسیدلاکتیک، اسید پیروویک، اسید سولفوریک، اسید سیتریک و ... دارد.
با پیشرفت میزان این اسیدها، غلظت یون بی کربنات در خون کاهش پیدا می کند بنابراین از pH خون کاسته می شود.
هر جا صحبت از متابولیک بشود بیکربنات دخالت دارد
در اسیدوز متابولیک بیکربنات کم می شود
در الکالوز متابولیک بیکربنات زیاد می شد
در اسیدوز تنفسی دی اکسید کربن زیاد می شود
در الکالوز تنفسی دی اکسید کربن کم می شود
دی کسید کربن و بیکربنات کاملا عکس هم هستند بیکربنات خاصیت بازی دارد و دی اکسید کربن خاصیت اسیدی دارد.

ABG) Atrial Blood Gass)

•یکی از آزمایشهایی که برای بررسی وضعیت pH بدن انجام
می شود، آزمایش ABG می باشد
اهداف بررسی گازهای خونی شریانی
اکسیژناسیون خون شریانی
تعادل اسیدو باز
تبادلات گازی و تهویه آلوئولی
تعیین نیاز مددجو به راه هوایی مصنوعی و یا تهویه مکانیکی
کمک به دستیابی به تعادل اسید و باز
پالس اکسیمتر اکسیژن بافت را اندازه گیری می کند ولی بلادگاز اکسیژن شریانی را اندازه گیری می کند اگر پالس اکسیمتر اکسیژن را پایین نشان می دهد ولی در بلاد گاز نرمال است نشانه مسمومیت با گاز منواکسید کربن است. چون بافت از منواکسید کربن پر شده است و پالس اکسیمتر اکسیژن را پایین نشان می دهد.

اندیکاسیون های ABG

مشکلات حاد تنفسی
اختلالات اسید و باز مثل شوک، نارسایی کلیه، مسمومیت
تعیین شنت های قلبی راست به چپ
ارزیابی کلی وضعیت تنفس جهت ارزیابی های شغلی و
تحقیقات تنفسی
بررسی مددجویان نیازمند به راه هوایی مصنوعی
بررسی وضعیت تهویه و تنفس بیماران تحت ونتیلاتور

موارد ممنوعیت ABG

ناهنجاری های شریانی
مشکلات انعقادی
وجود عفونت فعال در مسیر شریان
تست آلن منفی
(در سالیان اخیر استفاده از داپلر عروقی
جایگزین تست آلن شده است)
قبل از نمونه گیری برای ABG باید تست آلن انجام شود اگر منفی بود از آن دست نمی توانید خونگیری کنید.

تکنیک گرفتن نمونه ی ABG

از ساده ترین محل های گرفتن این آزمایش استفاده از شریان رادیال است:
1- مچ دست را به صورت هیپراکستانسیون قرار می دهیم؛
2- پوست را با الکل ضدعفونی می کنیم؛
3- یک سرنگ 2 سی سی را با هپارین آغشته می کنیم و تمام هپارین آن را خالی می کنیم؛
- سرنگ را مانند مداد در دست گرفته، با زاویه ی 60 درجه درحالی که سوراخ سوزن به سمت بالاست و شریان به وسیله دو انگشت دست دیگر لمس می شود، به آرامی وارد شریان می شویم و به محض ورود خون به داخل سرنگ، از پیشروی بیشتر سرنگ جلوگیری می کنیم.
5- نیمی از حجم سرنگ را از خون شریانی پر می کنیم و سوزن را خارج می کنیم.
6- محل پانکچر را به مدت 5 دقیقه فشار می دهیم تا دچار هماتوم نشود.
7- روی سرنگ برچسب مشخصات چسبانده و نمونه را در اولین فرصت به آزمایشگاه می فرستیم.

نحوه گرفتن نمونه ازشریان رادیال

نکات مهم در نمونه گیری ABG
پس از گرفتن نمونه ABG باید سرنگ کاملا هواگیری شود، زیرا وجود حباب هوا میزان O2 و CO2 را تغییر می دهد.
هپارین اسیدی است، بنابراین باید فقط سرنگ را با آن آغشته کرد؛ در غیر این صورت pH و Pa CO2 را تغییر می دهد.
در صورتی که انجام آزمایش بیش از 15دقیقه طول بکشد، جهت کاهش متابولیسم و مصرف O2 و تولید CO2 باید نمونه داخل ظرف یخ گذاشته شود.
حداقل حجم مورد نیاز برای آزمایش 1 سی سی می باشد و حتما باید نیمی از حجم سرنگ از خون پر شود.

پارامترهای مورد بررسی درتفسیرگازهای خون شریانی

PH
PaCO2
PaO2
O2Sat
HCO3-
BE) Base Excess)
Total BB) Total Buffer Base)
O2 Cont
A-aDo2

PH

بیانگرقدرت وغلظت یون هیدروژن است.هر چه غلظت یون هیدروژن بیشتر باشد اسیدیته خون بیشتر شده و حالت اسیدوز ایجاد میشود و برعکس
7.35>pH<7.45
pH<6.8 کشنده
PH>7.8 کشنده
فشار سهمی اکسیژن PaO2
فشارسهمی اکسیژن خون شریانی نشانگردرجه کسیژناسیون خون شریانی می باشد.
80-100 mmHg Normal PaO2
80-60mmHg هیپوکسمی خفیف
60-40 mmHg متوسط
<40mmHg شدید
درافرادبالای 60سال به ازاء هریک سال PaO2 1mmHg کاهش می یابد.
فرمول زیر مقادیر مورد انتظار فشار اکسیژن شریانی را با توجه به سن محاسبه می نماید .
Pao = (|40 - سن| × 0/4) - 95
افزایش 1%در غلظت اکسیژن دمی (Fi02) سبب افزایشmmHg 5 - 7 میزان Pa02 می شود.

HCO3

بیانگر میزان یون بیکربنات خون است.
میزان طبیعی آن 26 -22 mEq/lit است.
بیش از 26 آلکالوزمتابولیک (آلکالمی ) را نشان میدهد.
کمتراز 22 اسیدوزمتابولیک
باید توجه داشت که هر 10 mEq/litتغییر HCO3- سبب تغییردرpH به میزان15 %می شود.

O2Sat

درصد اشباع هموگلوبین با اکسیژن را نشان می دهد.
مقدار طبیعی آن99-96درصد است.
O2Sat درارتباط مستقیم با Pao2 است.

BE) Base Excess)

بیانگرمیزان افزایش یا کاهش سطح بافری خون است.
میزان نرمال آن-2 تا mEq/lit +2
بیشتر از 2+ آلکالوز متابولیک است.
کمتر از 2- اسیدوز متابولیک است.

Total BB (Total Buffer Base)

مجموع غلظت های همه آنیون های بافری
(HCO3، فسفات، پروتئین و هموگلوبین)
در آلکالوز متابولیک میزان آن افزایش میابد.
دراسیدوز متابولیک میزان آن کاهش میابد.
میزان نرمال آن 44-40 mmol/lit
رابطه ساده ای بین Total BB وBE وجوددارد بدین صورت که با جمع کردن میزان BE باعدد 42،به میزان Total BB می رسیم.
Total BB= BE+42

انواع هیپوکسمی

80>PO2>60mmHg خفیف
60>PO2>40 mmHg متوسط
PO2<40 mmHg شدید

بررسی وضعیت تهویه الوئولی

بهترین پارامتر جهت بررسی وضعیت تهویه آلوئولی Paco2 می باشد.
کاهش تهویه آلوئولی و یا نارسایی تهویه زمانی مشخص می شود که Paco2 بیش از 50mmHg باشد.(هیپو ونتیلاسیون)
افزایش تهویه آلوئولی همراه Paco2 کمتر از 30mmHg در نتیجه تنفس بیش از حد است (هیپر ونتیلاسیون)

درک نتایج ABG

نتایج غیرعادی آزمایش گاز خون می ‌تواند نشان‌ دهنده این باشد که شرایط سلامتی یا صدمات بر تنفس فرد تأثیر می‌ گذارد.
هنگام تشخیص، پزشک نتایج این آزمایش و سایرین و سلامت کلی فرد را در نظر می گیرد.
نتایج آزمایش گاز خون می تواند نشان دهد که آیا:
ریه ها به اندازه کافی اکسیژن دریافت می کنند
ریه ها به اندازه کافی دی اکسید کربن آزاد می کنند
کلیه ها به درستی کار می کنند
موارد زیر محدوده های طبیعی منبع مورد اعتماد برای نتایج آزمایش گاز خون هستند:
pH: 7.35 - 7.45
فشار پارشیال اکسیژن(PaO2): 80-100 میلی متر جیوه (mmHg)
فشار پارشیال دی اکسید کربن: 35-45 میلی متر جیوه
بی کربنات: 22-26 میلی اکی والان در لیتر
اشباع اکسیژن: 95 درصد
سن، سابقه سلامتی و جنسیت می توانند بر این اندازه گیری ها تأثیر بگذارند. نتایجی که خارج از محدوده طبیعی قرار می گیرند همیشه نشان دهنده مشکل قلبی، ریوی یا کلیوی نیستند.
یک پزشک در بهترین موقعیت برای توضیح نتایج به هر فرد است.

pH و PaO2

دو اندازه گیری مهم عبارتند از pH که تعادل اسید - باز نیز نامیده می شود و PaO2.
اگر pH فرد نامتعادل باشد، می‌ تواند به این معنی باشد که ریه‌ های او به خوبی کار نمی ‌کنند یا کلیه‌ هایش در تلاش برای دفع مواد زائد هستند.
اگر نتایج pH خارج از محدوده طبیعی باشد، پزشک آزمایش‌ های بیشتری را برای تعیین علت انجام می ‌دهد.
اندازه گیری PaO2 فشار اکسیژن خون را نشان می دهد. اکثر بزرگسالان سالم دارای PaO2 در محدوده طبیعی 80-100 میلی متر جیوه هستند.
اگر سطح PaO2 کمتر از 80 میلی‌ متر جیوه باشد، به این معنی است که فرد به اندازه کافی اکسیژن دریافت نمی ‌کند.
سطح پایین PaO2 می تواند نشان دهنده یک بیماری زمینه ای باشد، مانند:
آمفیزم
بیماری مزمن انسدادی ریه یا COPD
فیبروز ریوی
مشکل با قلب

تفسیر ABG

تفسیر نتایج ABG یک فرآیند پیچیده است و به مهارت‌های بالینی قوی نیاز دارد تا شرایط کلی فرد را در نظر بگیرد. چیزی به سادگی استفراغ می‌ تواند نتایج را تغییر دهد، همانطور که یک بیماری ریوی جدی یا تهدید کننده زندگی می ‌تواند باعث تغییر در آن شود. آزمایشات ABG در محیط بیمارستان، از این نتایج برای ایجاد تغییرات در تنظیمات دستگاه تنفس مصنوعی یا تعیین اینکه آیا بیمار نیاز به حمایت تنفسی با ونتیلاتور یا اکسیژن دارد یا خیر استفاده می شود. نتایج ممکن است شامل موارد زیر باشد:
اسیدوز متابولیک: با pH پایین، سطوح بی کربنات پایین و دی اکسید کربن کم مشخص می شود، این وضعیت می تواند ناشی از مشکلات کلیوی، تنفس بیش از حد سریع یا نفس کشیدن بیش از حد عمیق باشد.
آلکالوز متابولیک: افزایش pH، بی کربنات و دی اکسید کربن معمولاً نشان می دهد که استفراغ شدید ترکیب شیمیایی خون را تغییر داده است.
اسیدوز تنفسی: pH پایین، بی کربنات بالا و دی اکسید کربن بالا اغلب نشان دهنده وضعیت ریه مانند پنومونی یا بیماری مانند COPD است. اگر بیمار از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده می کند، ممکن است نیاز به تعویض ونتیلاتور را نشان دهد.
آلکالوز تنفسی: pH بالا، سطح بی کربنات پایین و دی اکسید کربن کم معمولاً نشان دهنده تنفس خیلی سریع یا عمیق است، مانند هنگام تجربه درد یا در حین تهویه هوا. اگر بیمار از دستگاه تنفس مصنوعی استفاده می کند، ممکن است نیاز به تعویض ونتیلاتور را نشان دهد.
کلام اخر
گاز خون شریانی می تواند یک آزمایش بسیار مفید باشد، اما تفسیر این اطلاعات بهتر است به متخصصان واگذار شود. نتایجی که برای یک بیمار هشداردهنده است می ‌تواند برای بیمار دیگر طبیعی باشد و این نتایج آزمایش می ‌تواند ساعت به ساعت بر اساس مداخلات تنفسی که شامل ارائه تنظیمات اکسیژن یا ونتیلاتور می ‌شود، بسیار متفاوت باشد.
ارائه‌ دهنده مراقبت‌های سلامت شما باید بتواند به شما بگوید که آیا نتایج مطابق انتظار بوده است و آیا نتایج نشان می‌ دهد که بیمار در حال بهبود است یا به اکسیژن بیشتر یا حتی پشتیبانی از یک دستگاه تنفس مصنوعی نیاز دارد.

دکتر فتحی
Author: دکتر فتحی

امیدوارم کمکی هرچند کوچک به ارتقا سلامت جامعه شود. سوالات خود را می توانید در انجمن سلامتی مطرح نمایید برای مطرح کردن سوال کلیک کنید. جهت مطرح کردن سوالات خصوصی کلیک کنید.
.




سوال یا نظر خود را مطرح نمایید.

ارسال نظر به صورت مهمان
پیوست ها (0 / 3)
Share Your Location

نظرات (0)

رتبه 0 از 5 بر مبنای 0 رای
هنوز هیچ نظری درباره این پست وجود ندارد

تمامي كالاها و خدمات سایت رژیم سلامتی، حسب مورد داراي مجوزهای لازم از مراجع مربوطه می باشند و فعاليت‌های اين سايت تابع قوانين و مقررات جمهوری اسلامی ايران است.

تمامي كالاها و خدمات سایت رژیم سلامتی، حسب مورد داراي مجوزهای لازم از مراجع مربوطه می باشند و فعاليت‌های اين سايت تابع قوانين و مقررات جمهوری اسلامی ايران است.

© 2019 , وب سایت رژیم سلامتیاستفاده از مطالب تنها با درج لینک مستقیم مجاز است. حامی: Email Specialist

Search