آمنوره یا عدم خونریزی قاعدگی، که در زنان قبل از بلوغ، بارداری و پس از یائسگی به صورت طبیعی می باشد. در زنان در سنین باروری اولین تشخیص آمنوره حاملگی می باشد. آمنوره یا قطع قاعدگی از مشکلات زنان در سنین باروری است که ممکن است در سن شروع بلوغ و بالاتر بوجود آید وقتی که خانمی سه سیکل متوالی یا شش ماه عادت ماهیانه نشود به این قطع قاعدگی آمنوره می گویند که نیاز به مراجعه به پزشک و بررسی های لازم می باشد. در این مقاله موارد زیر توضیح داده می شود تا مختصری با آمنوره آشنا شوید.
فقدان یا قطع قاعدگی را آمنوره می گویند آمنوره به دو نوع اولیه و ثانویه تقسیم می شود.
آمنوره اولیه: در آمنوره اولیه ( PA ) قاعدگی هرگز در زمان بلوغ ( سن 16 – 18 سال ) رخ نداده است. در این نوع آمنوره ویژگی های ثانویه جنسی ( رشد پستان ها، رشد اعضاء تناسلی و فرم بدنی زنانه، رشد موهای عانه و زیر بغل ) را در دختران 14 ساله نداریم.
آمنوره ثانویه: در زمان بلوغ، قاعدگی شروع می شود ولی بعد از آن متوقف می شود.
فقدان قاعدگی در دوران بارداری و شیردهی را آمنوره فیزیولوژیک می گویند. که یک آمنوره، طبیعی است.
در یک زن چرخه منظم قاعدگی به این صورت است که هیپوتالاموس غده هیپوفیز را وادار به ترشح هورمون ( FSH ) و هورمون جسم زرد (LH ) می کند و این دو هورمون نیز سبب تولید استروژن و پروژسترون از تخمدان ها می شود و استروژن و پروژسترون مسئول تغییرات دوره ای آندومتر ( پوشش جدار رحم ) و ایجاد قاعدگی و قطع آن می باشد و خونریزی در صورتی اتفاق می افتد که در مسیر عبور اختلالی نداشته باشیم.
علل آمنوره
آمنوره می تواند به دلیل اختلال ( در محور هیپوتالاموس، هیپوفیز، تخمدان، اختلالات آناتومیک دستگاه تناسلی یا علل عملکردی) بوجود آید.
علل هیپوتالاموس
کرانیوفارینژیوما ( یک تومور مغزی نزدیک به هیپوفیز )
تراتوما ( توموری که از مخلوطی از بافتها ساخته شده است )
سارکوئیدوز ( یک بیماری مزمن با علت ناشناخته، با تشکیل ندول در نقاط مختلف بدن مشخص می شود )
سندرم کالمن ( کمبود گنادوتروپین، که هورمون قادر به رشد و عملکرد اندام های تناسلی نیست)
کمبودهای تغذیه ای
وزن بدن پایین یا تاخیر رشد.
علل هیپوفیز
سطح خونی بالای پرولاکتین ( هورمونی که سبب ترشح شیر از سینه ها در طول تغذیه با شیر مادر می شود )، که احتمالا توسط پرولاکتینوما ( یک تومورغده هیپوفیز ترشح می شود.
تومورهای هیپوفیز ( سندرم کوشینگ، آکرومگالی یا هورمون تحریک کننده تیروئید )
نکروز هیپوفیز پس از زایمان ( مرگ سلولهای هیپوفیز پس از زایمان )
التهاب هیپوفیز خود ایمن ( تخریب سلولهای هیپوفیز توسط سیستم دفاعی خود بدن )
تابش اشعه ایکس به هیپوفیز
سارکوئیدوز
علل تخمدان
عدم تخمک گذاری
هیپراندروژنمیا ( سطح بالای هورمون های مردانه )
سندرم تخمدان پلی کیستیک ( اختلالات هورمونی موثر زنان در سن باروری )
نارسایی زودرس تخمدان
سندرم ترنر ( یک اختلال ژنتیکی است که تخمدان توسعه نیافته و عدم شروع قاعدگی و کوتاه قدی وجود دارد )
توسعه معیوب تخمدان
التهاب تخمدان خودایمن ( سلولهای تخمدان توسط سیستم دفاعی بدن تخریب می شود )
شیمی درمانی یا رادیوتراپی
گالاکتوزمیا ( یک بیماری ارثی که در آن گالاکتوز در خون تجمع می یابد)
اختلالات آناتومیک دستگاه تناسلی
چسبندگی داخل رحمی ( سطوح مخالف حفره رحم به هم می چسبد )
سوراخ پرده بکارت ( پرده بکارت که سوراخ ندارد )
آپلازی واژن ( ارگان یا بافت واژن، گردن رحم یا رحم وجود ندارد )
سپتوم عرضی واژن ( تقسیم دیواره یا غشاء در واژن )
علل عملکردی
بی اشتهایی عصبی
بیماریهای مزمن ( سل )
افزایش بیش از حد وزن و یا از دست دادن وزن
سوءتغذیه
افسردگی یا سایر اختلالات روانپزشکی
سوءاستفاده از مواد مخدر تفریحی
استفاده از مواد مخدر روانگردان ( داروهای تجویز شده برای بهبود خلق و خوی، وضعیت ذهنی و رفتار )
استرس بیش از حد
ورزش بیش از حد
مصرف قرص های جلوگیری از بارداری
علائم آمنوره
گالاکتوره ( تولید شیر در خانمی که باردار و شیرده نباشد )، سردرد، کاهش دید محیطی ( نشانه ای از تومور داخل جمجمه ) می باشد.
افزایش رشد مو با الگوی مردانه ( هیرسوتیسم ) وجود دارد.
خشکی واژن، گرگرفتگی، تعریق شبانه، خواب نامنظم ( نشانه های نارسایی تخمدان یا زودرس تخمدان ) می باشد.
افزایش وزن یا کاهش وزن قابل توجه ممکن است وجود داشته باشد.
اضطراب بیش از حد در زنان مبتلا به ناهنجاری های روانی وجود دارد.
تشخیص آمنوره
دختران 14 ساله که هنوز صفات ثانویه جنسی ( توسعه پستان، موهای ناحیه تناسلی ) را ندارند و دختران 16 ساله که تاکنون قاعده نشده اند و زنانیکه که قبلاً قاعدگی داشته اند ولی سه دوره متوالی قاعده نشده اند باید برای مراقبت های پزشکی به پزشک متخصص زنان مراجعه کنند.
پزشک ممکن است آزمایشات خون ( LH, FSH, TSH و پرولاکتین ) برای تعیین سطح هورمونهای مترشحه غده هیپوفیز و هورمون استروژن برای بررسی تخمدان را درخواست کند.
سونوگرافی لگن برای ارزیابی ناهنجاری های دستگاه تناسلی و یا تخمدان پلی کیستیک انجام شود
CT اسکن یا MRI از سر برای برسی علل آمنوره ناشی ازهیپوفیز و هیپوتالاموس انجام می شود
در صورتی که این آزمایشات بی نتیجه بود آزمایشات اضافی دیگری مانند تست های عملکرد تیروئید ( موارد کم کاری و پرکاری تیروئید )، تعیین سطح پرولاکتین درخواست می شود.
هیستروسالپینگوگرام ( آزمون اشعه ایکس ) یا سونوگرافی تزریق سالین ( SIS ) که برای بررسی رحم انجام می شود.
هستروسکوپی ( دیدن داخل حفره رحم ) انجام می شود.
در آمنوره اگر بعد از قطع پروژسترون خونریزی شروع شود تفسیر آزمایشات به صورت ذیل است.
LH بالا و FSH پایین ☜ ( PCOS ) سندرم تخمدان پلی کیستیک
LH بالا و FSH بالا ☜ نارسایی تخمدان
LH پایین و FSH پایین ☜ مشکل در هیپوتالاموس یا هیپوفیز است.
TSH بالا T4 بالا ☜ اشکال در تیروئید است.
اگر پرولاکتین بالا باشد ☜ علل افزایش پرولاکتین مطرح می شود.
درمان آمنوره
برخی از زنان کمبود
تغذیه ای دارند که با یک رژیم غذایی مناسب و متعادل اصلاح می شود.
برخی از زنان اضافه وزن دارند که باید با ورزش و رژیم غذایی ( محدود کردن چربی ) به وزن ایده ال برسند.
در زنانی که بی اشتهایی عصبی دارند با درمان و بدست آوردن وزن مناسب مشکل برطرف می شود.
آمنوره که با استرس همراه است با پیدا کردن راههای مقابله با استرس برطرف می شود.
بیشتر از 8 ساعت ورزش های شدید در هفته ممکن است علت آمنوره باشد که با یک برنامه ورزشی متوسط مشکل بر طرف می شود.
حفظ یک سبک زندگی سالم و اجتناب از مصرف الکل، سیگار نیز مفید است.
درمان های پزشکی آمنوره
بسته به علت آمنوره درمان انجام می شود.
در درمان هیپرپرولاکتینمی استفاده از آگونیست های دوپامین مانند بروموکریپتین ( Parlodel ) یا pergolide ( permax ) موثر هستند.
درمان جایگزین هورمونی ( استروژن و پروژسترون ) در زنانی انجام می شود که کمبود استروژن دارند زیرا عملکرد تخمدان نمی تواند ترمیم را انجام دهد.
متفورمین ( گلوکوفاز ) در زنان مبتلا به سندرم تخمدان پلی کیستیک برای القاء تخمک گذاری استفاده می شود.
در برخی از موارد ضد بارداری های خوراکی برای بازگرداندن چرخه قاعدگی در زنان مبتلا به آمنوره که نمی خواهند باردار شوند استفاده می شود قبل از تجویز ضد بارداری های خوراکی با تزریق پروژسترون و یا مصرف 5 – 10 میلی گرم مدروکسی پروژسترون به مدت 10 روز خونریزی قاعدگی شروع شود و سپس از استروژن استفاده کنید.
برخی از تومورهای هیپوفیز و هیپوتالاموس ممکن است نیاز به عمل جراحی و پرتودرمانی باشد.
در زنان مبتلا به چسبندگی داخل رحمی نیاز به عمل جراحی می باشد.
تغذیه در آمنوره
روزانه سه وعده غذایی و دو میان وعده متعادل داشته باشید.
در موارد داشتن اضافه وزن با رعایت یک برنامه رژیم لاغری مناسب که توسط پزشک تهیه می شود به وزن نرمال برسید.
در بی اشتهایی عصبی تحت نظر متخصص روانشناسی و پزشک تغذیه به وزن ایده ال برسید.
با شروع آمنوره ( سه دوره متوالی عدم قاعدگی ) کلسیم استخوان شروع به کاهش کرده و پوکی استخوان شروع می شود. در هر وعده غذایی یک غذای غنی از کلسیم ( شیر کم چرب، ماست و پنیر ) مصرف کنید از نور خورشید برای دریافت کافی ویتامین D استفاده کنید. منابع غذایی غنی شده با ویتامین D ( شیر و برخی غلات صبحانه )، ماهی های چرب ( ماهی سالمون ) یا یک مکمل مولتی ویتامین استفاده کنید.
در زمانی که بدن در شرایط قحطی قرار گیرد به دلیل سوخت ناکافی روند قاعدگی متوقف می شود. در رژیم غذایی خود از مواد غذایی دارای ویتامین های ( A, E, D, K ) استفاده کنید مواد غذایی مانند آجیل، کره بادام زمینی، ماهی قزل آلا، روغن زیتون و اووکادو استفاده کنید.
200 میلی گرم ویتامین B6 در روزممکن است سطح پرولاکتین بالا را کاهش دهد.
کلسیم 1000 میلی گرم در روز، منیزیم، ویتامین دی ( 200 – 400 واحد در روز )، ویتامین K ( یک میلی گرم در روز ) در زنان مبتلا به آمنوره از خطر پوکی استخوان جلوگیری می کند.
مطالب مرتبط
تغذیه در مادران باردار و شیرده
نظرات (0)