بسیاری از مردم سنگ کیسه صفرا دارند ولی هرگز از وجود آن اطلاع ندارند سنگ صفرا هیچ علائم و نشانه ای ندارد و به طور معمول هم نیازی به درمان ندارند. سنگ صفرا در ایالات متحده شایع است سنگ صفرا در کیسه صفرا، یک عضو کوچک گلابی شکل واقع در کبد تشکیل می شود. کیسه صفرا در روند گوارش با ذخیره صفرا و ترشح آن به داخل روده کوچک هنگام ورود غذا کمک می کند
صفرا یک مایع تولید شده توسط کبد است و از چند ماده از جمله ( کلسترول، بیلی روبین و نمکهای صفراوی که توسط سلول های قرمز خون دور انداخته شده اند ) ساخته شده است. سنگ می تواند در اندازه ی دانه های شن و ماسه کوچک، به بزرگی یک توپ گلف باشند.
سنگ های صفراوی چیست؟
چه عواملی باعث تشکیل سنگ های صفراوی می شوند؟
عوامل خطر برای تشکیل سنگ های صفراوی کدامند؟
چه کسی در معرض خطر سنگهای صفراوی است؟
نشانه های سنگ صفراوی چیست؟
چگونه سنگ صفرا تشخیص داده می شود؟
چگونه سنگ صفرا درمان می شود؟
آیا درمان غیرجراحی برای سنگ صفرا وجود دارد؟
عوارض سنگ های صفراوی ممکن است شامل:
آیا می توان از تشکیل سنگ صفرا جلوگیری کرد؟
سنگ های صفراوی چیست؟
سنگ صفرا قطعه ای از مواد جامد است که در کیسه صفرا تشکیل می شوند این سنگ ها گسترش پیدا می کنند زیرا کلسترول و رنگدانه های صفراوی گاهی اوقات ذرات سختی هستند.
دو نوع اصلی از سنگ های صفراوی وجود دارند.
سنگهای کلسترولی: این سنگ ها معمولاً زرد و سبز رنگ هستند و حدود 80 درصد از سنگ های صفراوی را تشکیل می دهند.
سنگهای رنگدانه: این سنگ ها کوچکتر و تیره تر هستند و از بیلی روبین ساخته می شوند.
چه عواملی باعث تشکیل سنگ های صفراوی می شوند؟
عوامل متعددی ممکن است برای ایجاد سنگ کیسه صفرا گرد هم آیند از جمله:
ژنتیک
وزن بدن
کاهش حرکت ( جنبش) کیسه صفرا
رژیم غذایی
سنگهای صفراوی زمانی که یک عدم تعادل در مواد صفرا رخ دهد تشکیل می شوند به عنوان مثال، سنگ کلسترول ممکن است در اثر زیادی کلسترول در صفرا یا عدم توانایی کیسه صفرا برای تخلیه درست تشکیل شود.
سنگهای رنگدانه ای در افراد با شرایط خاص پزشکی، مانند سیروز ( یک بیماری کبدی که در آن بافت جوشگاهی جایگزین بافت کبد سالم می شود ) و یا بیماری های خونی مانند کم خونی داسی شکل شایع تر است. بیلی روبین یک ماده شیمیایی است که هنگامی که کبد سلولهای قرمز خون قدیمی را از بین می برد تولید می شود برخی بیماریها از قبیل سیروز کبدی و اختلالات خونی خاصی باعث می شوند تا کبد بیلی روبین بیشتری تولید کند و سبب تشکیل سنگ شود هنگامی که کیسه صفرا نتواند بیلی روبین اضافی را تجزیه کند سبب تولید مواد سختی شده که سنگ های رنگی نامیده می شود.
عوامل خطر برای تشکیل سنگ های صفراوی کدامند؟
عوامل خطر برای ابتلا به سنگ کیسه صفرا عبارت است از:
ژنتیک - اگر افراد دیگری در خانواده شما سنگ کیسه صفرا داشته اند شما در معرض خطر سنگهای صفراوی در حال توسعه می باشید .
چاقی - این یکی از بزرگترین عوامل خطر است چاقی می تواند سبب افزایش کلسترول شود و همچنین می تواند کیسه صفرا از تخلیه کامل باز دارد.
استروژن - استروژن می تواند کلسترول را افزایش و سبب کاهش تحرک کیسه صفرا شود زنان باردار یا کسانی که قرص های ضد بارداری و یا درمان هورمونی جایگزین با سطوح بالاتری از استروژن دارند احتمال بیشتری برای تشکیل سنگ صفراوی دارند.
پس زمینه های قومی - گروه های قومی خاص، از جمله بومیان آمریکا و آمریکایی های مکزیکی، بیشتر احتمال دارد به تشکیل سنگ صفراوی مبتلا شوند.
جنسیت و سن - سنگ صفرا در زنان و افراد مسن شایع تر است.
داروهای کلسترول - برخی از داروهای کاهنده کلسترول میزان کلسترول را در صفرا افزایش می دهند که ممکن است شانس ابتلا به سنگ کلسترول را افزایش دهد.
دیابت - افراد مبتلا به دیابت تمایل به سطوح بالاتر از تری گلیسرید ( یک نوع چربی خون ) دارند که یک عامل خطر برای تشکیل سنگ کیسه صفرا است.
کاهش وزن سریع - اگر یک فرد با وزن بالا به سرعت وزن از دست بدهد کبد کلسترول اضافی ترشح می کند که ممکن است سبب تشکیل سنگ صفراوی گردد همچنین گرسنگی طولانی ممکن است سبب تشکیل سنگ کیسه صفرا شود.
چه کسی در معرض خطر سنگهای صفراوی است؟
شما ممکن است در معرض خطر باشید اگر یک یا تعداد بیشتری از عوامل خطر زیر را داشته باشید:
سن بیش از 40 سال
زن
بومی آمریکایی یا اسپانیایی تبار باشید
یک پیوند عضو و یا مغز استخوان دارید
دیابت
سیروز کبدی
یک رژیم غذایی کم کالری است که منجر به کاهش وزن سریع شود
نشانه های سنگ صفراوی چیست؟
سنگ صفرا اغلب علامتی ندارد. و سنگهای خاموش نامیده می شود فرد معمولاً در حال بررسی برای بیماری دیگری متوجه سنگ صفراوی خود می شود.
هنگامی که علائم ظاهر می شود ممکن است شامل:
درد در پشت، سمت راست و بالا یا در وسط شکم، درد در شانه راست، درد در پشت بین تیغه شانه، درد ناگهانی و به سرعت در حال تشدید که ممکن است چند دقیقه تا چند ساعت طول بکشد.
تهوع
استفراغ
تب
رنگ زرد در پوست یا چشم ( یرقان )
تهوع یا استفراغ
مدفوع با خاک رس رنگی
دیگر مشکلات دستگاه گوارش، از جمله نفخ، سوء هاضمه، سوزش سردل و گاز می باشند
به دنبال مراقبت های فوری باشید اگر شما علائم و نشانه های عوارض جدی سنگ کیسه صفرا مانند:
درد شکمی شدید که شما نمی توانید بنشینید یا یک موقعیت راحت پیدا کنید.
داشتن زردی پوست و سفیدی چشم
تب بالا یا لرز
چگونه سنگ صفرا تشخیص داده می شود؟
اگر پزشک مشکوک به سنگ کیسه صفرا شود او یک معاینه بالینی انجام می دهد و ممکن است تست های مختلف دیگر، از جمله موارد زیر را انجام دهد.
آزمایش خون - آزمایش خون ممکن است به دنبال نشانه هایی از عفونت یا انسداد و یا برای رد بیماری های دیگر درخواست شود.
سونوگرافی - این روش تولید تصویر از قسمتهای مختلف بدن است و می تواند برای شناسایی سنگ کیسه صفرا مورد استفاده قرار گیرد.
اسکن CAT - این تست از اشعه Xتخصصی برای ایجاد تصاویر متقاطع از قسمت های اندام ها و بافت های بدن است.
کوله سنتی گرافی (HIDA scan) - این آزمون می تواند تعیین کند که آیا کیسه صفرا به درستی فعالیت دارد. ماده رادیو اکتیو را به بیمار تزریق می کند تا به کیسه صفرا برسد سپس تکنسین می توانید حرکت کیسه صفرا مشاهده کند.
سونوگرافی تشخیصی - این تست ترکیبی از سونوگرافی و آندوسکوپی برای سنگ کیسه صفرا است.
رتروگراد کلانژیوپانکراتوگرافی اندوسکوپیک (ERCP) - دکتر آندوسکوپ را از طریق دهان بیمار وارد کرده و به روده کوچک می رسد سپس ماده رنگی را تزریق و اجازه می دهد تا مجرای صفراوی دیده شود .دکتر سپس می تواند حرکت سنگ کیسه صفرا که به مجرای نقل مکان داده مشاهده کند.
چگونه سنگ صفرا درمان می شود؟
سنگ های صفراوی معمولا با عمل جراحی برای خارج کردن کیسه صفرا درمان می شود این عمل جراحی کوله سیستکتومی باز نامیده می شود یک روش جدید، به نام کوله سیستکتومی لاپاروسکوپی که تهاجم کمتری داشته و دارای عوارض کمتراست لذا بیشتر استفاده می شود.
کوله سیستکتومی لاپاروسکوپی در این روش، ابزار، نور و یک دوربین از طریق چند برش کوچک در شکم منتقل می شود جراح داخل بدن را با نگاه کردن توسط یک نمایشگر ویدئویی مشاهده می کند این روش در حدود 80٪ موارد از بین بردن کیسه صفرا استفاده می شود و بعد از جراحی، بیمار شب را در بیمارستان می گذراند.
کوله سیستکتومی باز - این یک روش تهاجمی است که در آن جراح برشی در شکم برای حذف کیسه صفرا می دهد لذا بیمار برای چند روز پس از عمل جراحی در بیمارستان باقی می ماند.
اگر سنگ کیسه صفرا در مجرای صفراوی باشد کلانژیوپانکراتوگرافی رتروگراد آندوسکوپیک ممکن است برای پیدا کردن و خارج ساختن سنگ ها قبل یا در حین عمل جراحی کیسه صفرا مورد استفاده قرار گیرد.
آیا درمان غیرجراحی برای سنگ صفرا وجود دارد؟
اگر شما یک وضعیت پزشکی دارید که پزشک شما احساس می کند که شما نباید عمل جراحی سنگ صفرا انجام دهید او ممکن است داروهایActigall یا Chenix را تجویز کند این داروها با حل کردن سنگهای کلسترولی کار می کنند اسهال خفیف از عوارض جانبی هر دو دارو می باشد.
پس از سال ها مصرف دارو، سنگ های صفراوی به تدریج حل می شود ولی ممکن است با قطع دارو دوباره برگشت کند.
عوارض سنگ های صفراوی ممکن است شامل:
التهاب کیسه صفرا - سنگ کیسه صفرا که در گردن کیسه صفرا جای می گیرند می تواند به التهاب کیسه صفرا (کوله سیستیت) منجر شود کوله سیستیت می تواند سبب درد شدید و تب شود.
انسداد مجرای صفراوی مشترک - سنگهای صفراوی می توانند لوله ( مجرای که از طریق آن صفرا از کیسه صفرا یا کبد به روده کوچک می رود ) را مسدود کند و می تواند به زردی و عفونت مجرای صفرا منجر شود.
انسداد مجرای لوزالمعده - مجرای پانکراس یک لوله است که از پانکراس به مجرای صفراوی مشترک می رود ترشحات پانکراس، که به هضم غذا کمک می کند از طریق مجرای پانکراس جریان پیدا می کند سنگ کیسه صفرا می تواند سبب انسداد در مجرای لوزالمعده ای شود که می تواند به التهاب لوزالمعده (پانکراتیت) منجر شود پانکراتیت باعث، درد شکم ثابت شدید و معمولا نیاز به بستری شدن در بیمارستان دارد.
سرطان کیسه صفرا - در مردمی که سابقه سنگ کیسه صفرا داشته اند خطر ابتلا به سرطان کیسه صفرا افزایش داشته است اما سرطان کیسه صفرا بسیار نادر است بنابر این حتی اگر خطر ابتلا به سرطان بالا است احتمال ابتلا به سرطان کیسه صفرا هنوز هم بسیار پایین است.
آیا می توان از تشکیل سنگ صفرا جلوگیری کرد؟
شما نمی توانید از سنگ کیسه صفرا جلوگیری کنید اما شما می توانید خطر را با استراتژی شیوه زندگی صحیح کاهش دهد. یک رژیم غذایی متعادل مصرف کنید. پرش های وعده های غذایی نداشته باشید مقادیر کافی آب در هر روز برای حفظ هیدراته بدن خود مصرف کنید. اگر شما قصد کاهش وزن دارید آن را به آرامی انجام دهید. هدف از دست دادن بیش از دو پوند ( 0.5 تا 1 کیلوگرم ) در هفته نباشد. کاهش وزن سریع ممکن است خطر ابتلا به سنگ صفرا و دیگر مشکلات سلامتی را افزایش دهد.
چاقی و اضافه وزن سبب افزایش خطر ابتلا به سنگ کیسه صفرا می شود برای رسیدن به یک وزن سالم با کاهش مقدار کالری که می خورید و افزایش مقدار فعالیت بدنی اقدام نمایید هنگامی که به یک وزن سالم رسیدید برای حفظ این وزن رژیم غذایی سالم و ورزش را ادامه ادامه دهید.
نظرات (59)