مولتیپل اسکلروزیس یا MS، یک بیماری مزمن است که بر سیستم عصبی مرکزی، به ویژه مغز، نخاع و اعصاب بینایی تأثیر می گذارد. این بیماری می تواند باعث ایجاد مشکل در بینایی، تعادل، کنترل عضلات و سایر عملکردهای اساسی بدن شود.
این بیماری افراد متفاوت را تحت تأثیر قرار می دهد. نمی توان پیش بینی کرد که چگونه مولتیپل اسکلروزیس در هر فرد پیشرفت خواهد کرد. برخی از افراد دارای علائم خفیفی مانند تاری دید، بی حسی و سوزن سوزن شدن در اندام هستند. در موارد شدید، ممکن است فرد دچار فلج، کاهش بینایی و مشکلات تحرک شود. با این حال، این نادر است. مولتیپل اسکلروزیس هنگامی اتفاق می افتد که سیستم ایمنی بدن در سیستم عصبی مرکزی شما به میلین حمله می کند. میلین در اطراف الیاف عصبی شما پیچیده و از آنها محافظت می کند. بدون پوسته بیرونی، اعصاب شما آسیب می بینند. وقتی این اتفاق بیفتد، مغز شما قادر به ارسال صحیح سیگنال از طریق بدن شما نیست. اعصاب شما همانطور که باید برای کمک به حرکت و احساس شما کار نمی کنند دشوار است بدانید که دقیقاً چه تعداد از افراد مبتلا به ام اس هستند. براساس اطلاعات موسسه ملی اختلالات عصبی و سکته مغزی (NINDS) تعداد 250،000 - 350،000 نفر در ایالات متحده مبتلا به ام اس هستند.
انجمن ملی Multiple Sclerosis تخمین می زند که این تعداد می تواند نزدیک به 1 میلیون نفر باشد.
با این حال، درمان های جدید در کاهش سرعت بیماری مؤثر است.
ام اس چیست؟
درد ، ضعف و سوزن سوزن شدن از علائم شایع بیماری ام اس است.
دانشمندان دقیقاً نمی دانند چه عاملی باعث ایجاد MS می شود اما معتقدند که این یک بیماری خود ایمنی است که بر سیستم عصبی مرکزی (CNS) تأثیر می گذارد. هنگامی که فرد به بیماری خود ایمنی مبتلا است سیستم ایمنی بدن همانطور که ممکن است به یک ویروس یا باکتری حمله کند به بافت سالم حمله می کند.
در مورد MS، سیستم ایمنی بدن به غلاف میلین که محاصره شده و از الیاف عصبی محافظت می کند حمله می کند و باعث التهاب می شود. میلین همچنین به اعصاب کمک می کند تا سیگنال های برقی را به سرعت و کارآمد انجام دهند.
مولتیپل اسکلروز به معنی "بافت اسکار در نواحی مختلف" است.
هنگامی که غلاف میلین در مناطق مختلف از بین می رود یا آسیب ببیند جای زخم یا اسکلروز را می گذارد. پزشکان همچنین این مناطق را پلاک یا ضایعه می نامند. آنها به طور عمده بر مناطق زیر تأثیر می گذارد:
ساقه مغز
مخچه، که حرکت را هماهنگ می کند و تعادل را کنترل می کند
نخاع
اعصاب نوری
ماده سفید در بعضی از مناطق مغز
با افزایش ضایعات بیشتر، الیاف عصبی می توانند شکسته یا آسیب ببینند. در نتیجه، تکانه های الکتریکی از مغز به آرامی به سمت عصب هدف جریان نمی یابد. این بدان معنی است که بدن نمی تواند عملکردهای خاصی را انجام دهد.
انواع ام اس
چهار نوع MS وجود دارد:
سندرم ایزوله بالینی (CIS): این یک قسمت منفرد است اپیزود نخست، علائم حداقل در 24 ساعت است. اگر قسمت بعدی در دفعات بعدی اتفاق بیفتد پزشک تشخیص می دهد که ام اس عودکننده دارد.
MS خاموش عود کننده (RRMS): این رایج ترین شکل است و در حدود 85٪ از مبتلایان به MS مبتلا است. RRMS شامل قسمتهایی از علائم جدید یا فزاینده، و به دنبال آن دوره های بهبودی است که طی آن علائم جزئی یا کاملاً از بین می روند.
MS پیشرونده اولیه (PPMS): علائم به تدریج بدتر می شوند بدون عود یا عود زودرس. بعضی از افراد ممکن است زمان ثبات و دوره هایی که علائم بدتر می شود را تجربه کرده و سپس بهتر شوند. حدود 15٪ از مبتلایان به MS دارای PPMS هستند.
MS پیشرونده ثانویه (SPMS): در ابتدا، مردم قسمتهای عود و بهبودی را تجربه می کنند اما بعد از آن بیماری به طور پیوسته پیشرفت می کند.
چگونه می توان حمله MS را تشخیص داد؟
حمله اسکلروز متعدد شامل علائم و نشانه های عصبی جدید است که به طور معمول طی یک دوره 24 ساعته ایجاد می شود و در طی هفته ها و ماه های بعدی برطرف می شود یا کاملاً برطرف می شود.
اگر حمله ای در ناحیه ای از مغز انجام شود که اطلاعات حسی را به اندام ها ارسال می کند فرد ممکن است دچار افت حسی یا بی حسی و سوزن شدن در اندام ها شود.
اگر حمله ای در ناحیه ای از مغز انجام شود که اطلاعات حرکتی را به اندام منتقل می کند فرد ممکن است ضعف در اندام را تجربه کند.
شایع ترین علائم ناشی از حمله MS شامل موارد زیر است:
مشکل در راه رفتن
احساس خستگی
ضعف عضلانی یا اسپاسم
تاری دید یا دوبینی
بی حسی و گزگز شدن
شکل کلاسیک بیماری ام اس، عود و خاموش شدن، با بروز غیرقابل پیش بینی حملات التهابی جدید مشخص می شود. حمله را می توان تشدید، عود یا شعله ور نیز نامید. در بیماران ام اس، مهم است که حمله واقعی یا تشدید آن را از علائم و علائم قدیمی بدتر یا مجدداً از علل دیگر بخاطر آنچه که "pseudoexacerbation" نامیده می شود تفکیک کنید.
علل شایع برای pseudoexacerbation شامل بیماری جدید، بالا رفتن دمای بدن، خستگی، استرس، درد و عفونت ها مانند عفونت ادراری است. علائم عصبی و علائم ناشی از pseudoexacerbation به علت حمله التهابی جدید نیست و با استروئیدها درمان نمی شوند.
علائم بیماری ام اس
از آنجا که MS بر روی CNS تأثیر می گذارد تمام اعمال موجود در بدن را کنترل می کند علائم می تواند بر هر بخشی از بدن تأثیر بگذارد.
شایع ترین علائم بیماری ام اس:
ضعف عضلانی: افراد به دلیل عدم استفاده یا تحریک به دلیل آسیب عصبی ممکن است عضلات ضعیفی ایجاد کنند.
تهوع و سوزن سوزن شدن: احساس پین و سوزن سوزن شدن یکی از اولین علائم بیماری ام اس است که می تواند بر روی صورت، بدن یا بازوها و پاها تأثیر بگذارد.
نشانه Lhermitte's: فرد ممکن است هنگام حرکت گردن، حسی مانند شوک الکتریکی را تجربه کند معروف به علائم لرمیت است.
مشکلات مثانه: ممکن است فرد در تخلیه مثانه خود مشکل داشته باشد یا نیاز به ادرار کردن مکرر یا ناگهانی داشته باشد (بی اختیاری اضطراب). از دست دادن کنترل مثانه نشانه اولیه بیماری ام اس است.
مشکلات روده: یبوست می تواند باعث انقباض مدفوع شود که می تواند منجر به بی اختیاری روده شود.
خستگی: این می تواند توانایی فرد در عملکرد در محل کار یا خانه را تضعیف کند. خستگی یکی از شایع ترین علائم بیماری ام اس است.
سرگیجه: اینها مشکلات شایع، همراه با مسائل توازن و هماهنگی است.
اختلال عملکرد جنسی: هر دو جنس نر و ماده ممکن است علاقه به رابطه جنسی را از دست بدهند.
اسپاسم و اسپاسم عضلانی: این علائم اولیه MS است. الیاف عصبی آسیب دیده در نخاع و مغز می تواند باعث اسپاسم دردناک عضله شود خصوصاً در پاها.
لرزش: برخی از افراد مبتلا به ام اس ممکن است حرکات لرزهای غیر ارادی را تجربه کنند.
مشکلات بینایی: برخی از افراد ممکن است بینایی مضاعف یا تاری دید داشته باشند از دست دادن جزئی یا کلی بینایی یا تحریف رنگ سبز قرمز. این معمولاً یکباره بر یک چشم تأثیر می گذارد. التهاب عصب بینایی هنگام حرکت چشم می تواند منجر به درد شود. مشکلات بینایی نشانه اولیه بیماری ام اس است.
تغییر راه رفتن و تحرک: ام.اس به دلیل ضعف عضلانی و مشکلات تعادل، سرگیجه و خستگی می تواند نحوه قدم زدن افراد را تغییر دهد.
تغییرات عاطفی و افسردگی: دمیلینه شدن و آسیب الیاف عصبی در مغز می تواند باعث ایجاد تغییرات عاطفی شود.
مشکلات یادگیری و حافظه: این می تواند تمرکز، برنامه ریزی، یادگیری، اولویت بندی و تکالیف را دشوار کند.
درد: درد یک علامت شایع در بیماری ام اس است. درد نوروپاتی مستقیماً ناشی از بیماری ام اس است. انواع دیگر درد به دلیل ضعف یا سفتی عضلات بروز می کند.
علائم کمتر شایع شامل:
سردرد
از دست دادن شنوایی
خارش
مشکلات تنفسی یا نفس
تشنج
اختلالات گفتاری
مشکلات بلع
همچنین خطر بالاتری نیز وجود دارد:
عفونت ادراری
کاهش فعالیت و از دست دادن تحرک
اینها می تواند بر کار و زندگی اجتماعی فرد تأثیر بگذارد.
در مراحل بعدی، ممکن است افراد تغییراتی در ادراک و تفکر و حساسیت به گرما تجربه کنند.
بیماری ام اس متفاوت است. از نظر برخی، با یک احساس لطیف شروع می شود و علائم آنها برای ماه ها یا سال ها پیشرفت نمی کند. بعضی اوقات، در عرض چند هفته یا ماه ها، علائم به سرعت بدتر می شود.
تعداد کمی از افراد فقط علائم خفیفی دارند و برخی دیگر تغییرات قابل توجهی را تجربه می کنند که منجر به ناتوانی می شود. با این حال، بیشتر افراد زمانهایی را نشان می دهند که علائم رو به وخامت می رود و سپس بهتر می شوند.
علامت لارمیت یک علامت شایع بیماری ام اس است که هنگام حرکت سر فرد اتفاق می افتد.
بیشتر بدانید: نشانه های اولیه از بیماری ام اس
علل و عوامل خطر
دانشمندان واقعاً نمی دانند چه عواملی باعث ایجاد ام اس می شوند اما عوامل خطر آن عبارتند از:
سن: بیشتر افراد تشخیصی بین سنین 20 تا 40 سال دارند.
رابطه جنسی: اکثر مشکلات بیماری ام اس دو برابر در زنان بیشتر از مردان است.
عوامل ژنتیکی: ممکن است استعداد ابتلا به این ژنها از بین برود اما دانشمندان معتقدند که یک محرک محیطی برای ابتلا به بیماری ام اس نیز لازم است حتی در افرادی که خصوصیات ژنتیکی خاصی دارند.
سیگار کشیدن: به نظر می رسد افرادی که سیگار می کشند احتمال ابتلا به ام اس را دارند. آنها نسبت به افراد غیر سیگاری تمایل به ضایعات و انقباض بیشتر مغز دارند.
عفونت ها: قرار گرفتن در معرض ویروس ها، مانند ویروس Epstein-Barr (EBV) یا مونونوکلئوز، ممکن است خطر ابتلا به بیماری ام اس را افزایش دهد اما تحقیقات پیوند مشخصی نشان نداده اند. ویروس های دیگر که ممکن است نقشی داشته باشند شامل ویروس تبخال نوع انسانی 6 (HHV6) و پنومونی مایکوپلاسما است.
کمبود ویتامین D: بیماری ام اس در بین افرادی که کمتر در معرض نور خورشید قرار دارند شایع تر است نور خورشید برای ایجاد ویتامین D لازم است. برخی از متخصصان فکر می کنند که مقادیر کم ویتامین D ممکن است بر نحوه عملکرد سیستم ایمنی بدن تأثیر بگذارد.
کمبود ویتامین B12: بدن هنگام تولید میلین از ویتامین B استفاده می کند. کمبود این ویتامین ممکن است خطر ابتلا به بیماری های عصبی مانند MS را افزایش دهد.
نظریه های قبلی شامل قرار گرفتن در معرض هاری سگ، صدمات جسمی یا آسپارتام، شیرین کننده مصنوعی بوده اند اما هیچ مدرکی برای پشتیبانی از این موارد وجود ندارد.
احتمالاً هیچ عامل محرکی برای MS وجود ندارد اما عوامل متعددی ممکن است نقش داشته باشند.
تشخیص
پزشک معاینه جسمی و عصبی را انجام می دهد در مورد علائم سؤال می کند و سابقه پزشکی فرد را در نظر می گیرد.
هیچ آزمایش واحدی نمی تواند تشخیص را تأیید کند بنابراین پزشک هنگام تصمیم گیری در مورد اینکه فرد معیارهای تشخیص را برآورده می کند از چندین استراتژی استفاده خواهد کرد.
این شامل:
اسکن MRI از مغز و نخاع، که ممکن است ضایعات را نشان دهد.
تجزیه و تحلیل مایع نخاعی، که ممکن است آنتی بادی هایی را نشان دهد که عفونت قبلی را نشان می دهد.
یک آزمایش بالقوه برانگیخته، که فعالیت الکتریکی را در پاسخ به محرک ها اندازه گیری می کند.
سایر شرایط علائمی دارد که مشابه علائم بیماری ام اس است بنابراین ممکن است پزشک آزمایش های دیگری را برای ارزیابی سایر علل احتمالی پیشنهاد کند.
اگر پزشک ام.اس را تشخیص دهد باید تشخیص دهد که نوع آن چیست و فعال است یا نه. ممکن است فرد در آینده به آزمایش های بیشتری نیاز داشته باشد تا تغییرات بعدی را ارزیابی کند.
درمان بیماری ام اس
یک پزشک می تواند به فرد کمک کند تا بتواند درمان آن را پیدا کند.
درمانی برای بیماری ام اس وجود ندارد اما درمانی وجود دارد که می تواند:
پیشرفت را آهسته کنید و تعداد و شدت عودها را کاهش دهید
علائم را تسکین می دهد
برخی افراد نیز از روشهای درمانی مکمل و جایگزین استفاده می کنند اما تحقیقات همیشه مفید بودن این موارد را تأیید نمی کنند.
داروهای کاهش دهنده سرعت پیشرفت
چندین روش اصلاح کننده بیماری (DMTs) تأیید شده از طرف سازمان غذا و داروی (FDA) برای اشکال عود کننده بیماری ام اس وجود دارد. اینها با تغییر نحوه عملکرد سیستم ایمنی بدن کار می کنند.
پزشک ممکن است برخی از این موارد را از طریق دهان، برخی از طریق تزریق انجام دهد. هر چند وقت یکبار فرد نیاز به مصرف آنها داشته باشد و اینکه آیا این کار را در خانه انجام دهد یا خیر، به دارو بستگی دارد.
DMT های زیر در حال حاضر تأیید شده اند:
داروهای تزریقی
(Avonex and Rebif) اینترفرون بتا 1-a
(Betaseron and Extavia) اینترفرون بتا-1b
گلاتیرامر استات: (Copaxone and Glatopa)
(Plegridy) پجینترفرون بتا 1a
داروهای خوراکی
تريفلونوميد (Aubagio)
فینگولیمد (Gilenya)
دی متیل فومارات (Tecfidera)
mavenclad) cladribine)
مایزنت (سیپونیمد)
داروهای تزریقی
المتوزوماب (لمترادا)
میتوکسانترون (نوآنترون)
ocrelizumab) Ocrevus)
natalizumab) Tysabri)
دستورالعملهای فعلی استفاده از این داروها را از مراحل اولیه توصیه می کند زیرا احتمال خوبی وجود دارد که آنها بتوانند پیشرفت ام اس را کند کنند به خصوص اگر فرد وقتی که علائم هنوز شدید نیست آنها را مصرف کند.
بعضی از داروها در مراحل خاص مفید هستند. به عنوان مثال، پزشک ممکن است میتوکسانترون را در مرحله بعدی، اغلب مرحله شدیدتر از MS تجویز کند.
پزشک نظارت خواهد کرد که چگونه یک دارو به خوبی کار می کند زیرا ممکن است عوارض جانبی داشته باشد و همین داروها برای همه مناسب نیست. گزینه های جدید دارویی که وارد بازار می شوند نسبت به برخی از گزینه های موجود، ایمن تر و مؤثرتر هستند.
عوارض جانبی داروهای سرکوب کننده سیستم ایمنی شامل خطر بیشتری عفونت است. برخی از داروها همچنین ممکن است به کبد آسیب برساند.
اگر فردی متوجه عوارض جانبی شود یا علائم آنها بدتر شود باید به دنبال مشاوره پزشکی باشد.
داروهای تسکین علائم در هنگام شعله ور شدن
هنگامی که فرد در هنگام شعله ور شدن، بدتر شدن علائم را تجربه می کند سایر داروها مفید هستند. آنها همیشه به این داروها احتیاج نخواهند داشت.
کورتیکواستروئیدها: اینها باعث کاهش التهاب و سرکوب سیستم ایمنی بدن می شود. آنها می توانند در انواع خاصی از بیماری ام اس علائم حاد را درمان کنند. مثالها شامل Solu-Medrol (متیل پردنیزولون) و Deltasone (پردنیزون) است. اگر فرد بیش از حد از آنها استفاده کند استروئیدها می توانند عوارض جانبی داشته باشند و احتمالاً آنها فایده ای در دراز مدت ندارند.
تغییرات رفتاری: در صورت بروز مشکلات بینایی، پزشک ممکن است توصیه کند گاهی اوقات چشم ها را استراحت دهد یا زمان صفحه را محدود کند. ممکن است فردی که مبتلا به ام اس است یاد بگیرد که هنگام خستگی استراحت کند و به سرعت قدم بگذارد تا بتواند فعالیتهای خود را انجام دهد.
مشکلات تحرک و تعادل: فیزیوتراپی و دستگاه های پیاده روی مانند عصا ممکن است کمک کند. داروی دلفامپریدین (Ampyra) نیز ممکن است مفید باشد.
لرزش: فرد ممکن است از دستگاه های کمکی استفاده کند یا از وزنه ها به اندام ها بچسبد تا لرزش را کاهش دهد. داروها همچنین ممکن است به لرزش کمک کند.
خستگی: استراحت کافی و جلوگیری از گرما می تواند کمک کند. فیزیوتراپی و کاردرمانی می تواند به افراد روشهای راحت تر انجام کارها را آموزش دهد. دستگاههای کمکی مانند اسکوتر تحرک می توانند به مصرف انرژی کمک کنند. دارو یا مشاوره ممکن است با بهبود خواب باعث تقویت انرژی شود.
درد: پزشک ممکن است داروهای ضد تشنج یا ضد اسپاسم یا تزریق الکل را برای تسکین نورالژی تریژمینال تجویز کند یک درد شدید که روی صورت ایجاد می کند. داروهای تسکین دهنده درد مانند گاباپنتین ممکن است به درد بدن کمک کند. همچنین داروهایی برای تسکین درد عضلات و گرفتگی عضلات در ام اس وجود دارد.
مشکلات مثانه و روده: برخی از داروها و تغییر رژیم ها می توانند به رفع این موارد کمک کنند.
افسردگی: پزشک ممکن است یک مهار کننده انتخابی مجدد سروتونین (SSRI) را تجویز کند زیرا این موارد کمتر از سایر داروهای ضد افسردگی باعث خستگی می شوند.
تغییرات شناختی: Donepezil، دارویی برای آلزایمر، ممکن است به برخی افراد کمک کند.
درمان های مکمل و جایگزین
موارد زیر ممکن است به جنبه های مختلف بیماری ام اس کمک کند:
گرما و ماساژ درمانی برای درد
طب سوزنی برای درد و راه رفتن
مدیریت استرس برای تقویت روحیه
برای حفظ استحکام و انعطاف پذیری، کاهش سفتی و تقویت خلق و خوی ورزش کنید
یک رژیم غذایی سالم با مقدار زیادی میوه، سبزیجات و فیبر تازه
ترک یا جلوگیری از سیگار کشیدن
برخی افراد از اینها استفاده می کنند گرچه دانشمندان ثابت نکرده اند که به شما کمک می کند. شخص نباید بدون مشورت با پزشک خود از مکمل ها استفاده کند.
رژیم غذایی سالم برای فرد مبتلا به ام اس چیست؟
توانبخشی و فیزیوتراپی
فیزیوتراپی می تواند به قدرت و انعطاف پذیری کمک کند.
توانبخشی می تواند به بهبود یا حفظ توانایی فرد در انجام کار در خانه و محل کار کمک کند.
برنامه ها به طور کلی شامل موارد زیر است:
فیزیوتراپی: این با هدف ارائه مهارت هایی برای حفظ و بازیابی حداکثر حرکت و توانایی عملکردی انجام شده است.
کاردرمانی: استفاده درمانی از کار، مراقبت از خود و بازی ممکن است به حفظ عملکرد ذهنی و جسمی کمک کند.
گفتار و بلع درمانی: متخصص گفتاردرمانی برای افرادی که به آن نیاز دارند آموزشهای تخصصی را انجام می دهد.
توان بخشی شناختی: این به افراد کمک می کند تا مشکلات خاص در تفکر و ادراک را مدیریت کنند.
توانبخشی شغلی: این به فرد کمک می کند که زندگی خود را با MS تغییر دهد تا بتواند برنامه های شغلی، یادگیری مهارت های شغلی، گرفتن و نگه داشتن شغل را داشته باشد.
تبادل پلاسما
تبادل پلاسما شامل برداشت خون از فرد، از بین بردن پلاسما، جایگزینی آن با پلاسمای جدید و انتقال مجدد آن به فرد است.
این فرایند آنتی بادی های موجود در خون را که به قسمت هایی از بدن فرد حمله می کنند از بین می برد اما اینکه آیا این می تواند به افراد مبتلا به ام اس کمک کند نامشخص است. مطالعات نتایج متفاوتی به همراه داشته است.
تبادل پلاسما معمولاً فقط برای حملات شدید ام اس مناسب است.
درمان با سلولهای بنیادی
دانشمندان به دنبال استفاده از سلولهای بنیادی درمانی برای بازسازی سلولهای مختلف بدن و بازگرداندن عملکرد آنهایی هستند که به دلیل شرایط سلامتی آن را از دست داده اند.
محققان امیدوارند که روزی تکنیک های سلول درمانی بتوانند صدمات وارده به بیماری ام اس را برگردانند و عملکرد سیستم عصبی را بازیابی کنند.
چشم انداز
MS یک وضعیت سلامتی بالقوه شدید است که بر سیستم عصبی تأثیر می گذارد. پیشرفت ام اس برای هر فرد متفاوت است بنابراین پیش بینی اینکه چه اتفاقی خواهد افتاد دشوار است اما بیشتر افراد ناتوانی شدید را تجربه نمی کنند.
در سال های اخیر، دانشمندان پیشرفت سریع در توسعه داروها و درمان های ام اس دارند. داروهای جدیدتر ایمن تر و مؤثرتر هستند و امید به پیشرفت بیماری را کاهش می دهند.
از آنجا که محققان بیشتر در مورد ویژگی های ژنتیکی و تغییراتی که در MS رخ می دهد یاد می گیرند همچنین امیدواریم که آنها بتوانند راحت تر پیش بینی کنند که کدام نوع از بیماری ام اس را داشته باشند و مؤثرترین درمان را از ابتدای مرحله انجام دهند.
فردی که تحت درمان مناسب قرار گرفته و از یک سبک زندگی سالم پیروی می کند می تواند انتظار داشته باشد که به همان اندازه سال هایی که شخص بدون ام اس زندگی می کند زندگی کند.
بیشتر بدانید: بیماری ام اس و درمان آن
نظرات (0)